ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΥΓΗ ΣΤΙΣ 21/6/08

Δασική πολιτική –προβλήματα και διαθέσιμοι πόροι:

Μετά τις περσυνές πυρκαγιές η Ελληνική κοινωνία κατανόησε την ανάγκη να οργανωθούν με πιο αποτελεσματικό τρόπο, οι δυνάμεις πολιτικής προστασίας, ώστε ο κρατικός μηχανισμός να λειτουργεί αποτελεσματικότερα σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών αλλά και από την άλλη πλευρά εντοπίστηκε το έλλειμα πολιτικής στον τομέα της πρόληψης και επισημάνθηκε η ανάγκη λήψης προληπτικών μέτρων που θα μειώσουν τον αριθμό των δασικών πυρκαγιών και θα περιορίσουν τις ζημιές από αυτές.
Συνεπώς θα περιμέναμε να αναδειχτούν και να αναλυθούν από τους συναρμόδιους φορείς, οι πτυχές του προβλήματος ¨δασικές πυρκαγιές¨, με τρόπο ουσιαστικό και χωρίς προσχήματα, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση της πολιτικής του κράτους, που αποτυπώνεται στο μέγεθος των πόρων που διατίθενται τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και καταστολής.
Αναμέναμε να κατατεθούν πολιτικές πρωτοβουλίες, κυρίως μετά τις πυρκαγιές, για τα θέματα των δασών , κάτι που δυστυχώς δεν έγινε.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο επικράτησε ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, η παγιωμένη από ότι φαίνεται και μέχρι φοβικού σημείου συντεχνιακή αντίληψη να μετακυλύονται οι ευθύνες για ότι συνέβη σε αστάθμητους παράγοντες (καιρικά φαινόμενα, πυκνή βλάστηση, δύσκολο ανάγλυφο) ακόμη και σε τρίτους και να καλύπτονται με οποιοδήποτε τρόπο οι εμφανείς σε όλους αδυναμίες των εμπλεκόμενων φορέων.
Η λογική αυτή είναι γνωστή από παλαιά και συνήθως ακολουθείται από τη στείρα πολιτική πρακτική, να διαθέτουμε, εκ των υστέρων, πολαπλάσιους πόρους για την αποκατάσταση, λύση, η οποία εκτός από χρονοβόρα και τεχνικά αβέβαια είναι και πολιτικά ανώδυνη, διότι όλοι σχηματίζουμε την εντύπωση ότι η πολιτεία έκανε το καθήκον της και έλαβε όλα τα μέτρα και παραβλέπουμε την ευθύνη για την έλειψη πολιτικής για τη δασοπροστασία, για το μέγεθος της καταστροφής και την ανοργανωσιά που προκάλεσε αυτή την περιβαλλοντική απώλεια.
Εμείς συνδέουμε όλα αυτά τα προβλήματα και με την προσπάθεια είτε μέσω της αναθεώρησης των άρθρων 24 και 117 του Συντάγματος, που αφορούν τα δάση, είτε μέσω των κατά καιρούς εμανιζόμενων αποσπασματικών ρυθμίσεων , είτε μέσω της αλλαγής του ορισμού του δάσους και της ματαίωσης του προγράμματος σύνταξης των δασικών χαρτών να μειωθεί ο βαθμός προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων και να αλλάξει η χρήση τους.
Ο τρόπος που αντιμετωπίζει η Πολιτεία τους τομείς της πρόληψης και της καταστολής των δασικών πυρκαγιών αποτυπώνεται στον τρόπο που αντιμετωπίζει τις αρμόδιες υπηρεσίες τόσο σε οργανωτικό επίπεδο (διάρθρωση, επάρκεια προσωπικού) όσο και στους πόρους που διαθέτει για κάθε Τομέα .
Η Δασική Υπηρεσία, η οποία ασκεί την αρμοδιότητα της πρόληψης εμφανίζεται αποδιοργανωμένη και απογυμνωμένη, με όλες τις συνέπειες στο αντικείμενο που διαχειρίζεται.
Αυτό οφείλεται στο ότι μετά το νόμο 2503/1997 για τη διοικητική αποκέντρωση, η Κεντρική Δασική Υπηρεσία που ασκούσε τον έλεγχο στον προγραμματισμό της δασικής πολιτικής και χρηματοδοτούσε τα δασικά έργα και τις δραστηριότητες ανάπτυξης και προστασίαςτων δασών, έχει αποκοπεί από τις Περιφερειακές Δασικές Υπηρεσίες που υπάγονται πλέον στις Περιφέρειες του Κράτους. Αυτό είχε σαν συνέπεια την σταδιακή εμφάνιση προβλημάτων, τόσο σε επίπεδο επάρκειας προσωπικού και άσκησης αρμοδιοτήτων όσο και σε επίπεδο υποστήριξης του προγραμματισμού, του διοικητικού ελέγχου και της εξασφάλισης πόρων για τα δασικά προγράμματα.
Τα παραπάνω, έχουν καταλυτική σημασία. Ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή που ο ανταγωνισμός Υπηρεσιών και Υπουργών για την άσκηση αρμοδιοτήτων γιγαντώνεται, που η προώθηση πολυποίκιλων συμφερόντων και η διεκδίκηση πόρων και αρμοδιοτήτων από διαφόρους φορείς, ( Φορείς διαχείρισης, Κυνηγετική συνομοσπονδία- Ομοσπονδιακή θηροφυλακή, αναβάθμιση ρόλου Ο.Τ.Α, Κτηματολόγιο Α.Ε κλπ) ουσιαστικά υποσκάπτουν τη λειτουργία των Δασικών Υπηρεσιών αναστέλλοντας κρίσιμες αρμοδιότητες και αποδυναμώνοντας τον κοινωνικό ρόλο των δασικών υπηρεσιών.
Συνεπώς λοιπόν το πρόβλημα της λειτουργίας της Δασικής Υπηρεσίας είναι κατεξοχή πολιτικό. Πρέπει να ληφθούν γενναίες αποφάσεις σε πολιτικό επίπεδο που θα αφορούν στην αναδιοργάνωσή μιας ιδιαίτερα νευραλγικής διοικητικής αρχής, η οποία είναι αρμόδια για την προστασία των δασικών πόρων που στη χώρα μας αποτελούν κατά ποσοστό 75% δημόσια περιουσία, και επιπλέον έχει και την αρμοδιότητα για τη αειφορική διαχείριση και την ανάπτυξη των δασών.
Χρηματοδότηση δασικών δραστηριοτήτων κατά πηγή χρηματοδότησης
Α. Π.Δ.Ε Συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (ΣΑΕ 084/3)
Η χρηματοδότηση δασικών προγραμμάτων γίνεται κυρίως στα πλάισια των επιχειρησιακών προγραμμάτων του γεωργικού τομέα. Στο 3Ο ΚΠΣ το επίπεδο της απορρόφησης των δασικών μέτρων ανήλθε στο ύψος των 170 εκ €, ποσό που είναι τραγικά χαμηλό αν αναλογιστούμε ότι αυτό αντιστοιχεί σε 102 υπηρεσιακές μονάδες, για όλη την περίοδο προγραμματισμού (7 έτη). Δηλαδή αντιστοιχούσε ποσό 230.000 € κατά υπηρεσιακή μονάδα για όλες τις δασικές δραστηριότητες (Προστασία, αναδασώσεις, φυτώρια, Ορεινά υδρονομικά έργα, δασική οδοποιία, διαχείριση κλπ) Σημειώνεται ότι η συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου που είναι απαραίτητη για την κίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων αλλά και η λειτουργία δασικών φυτωρίων δεν ήταν επιλέξιμες δράσεις, για χρηματοδότηση και αυτό οδήγησε στην αναζήτηση εθνικών πόρων του ΠΔΕ για την αποκατάσταση της βατότητας του δασικού δικτύου και τη λειτουργία των φυτωρίων.
Β. Εθνικοί Πόροι Π.Δ.Ε
Από το έτος 1998 μέχρι σήμερα εγγράφονται στο Π.Δ.Ε (ΣΑΕ 084) πιστώσεις ύψους 8 εκ ευρώ περίπου, προκειμένου να καλύπτονται οι μη επιλέξιμες δράσεις που προαναφέρθηκαν (συντήρηση δρόμων, φυτώρια) .Το ποσό αυτό δεν επαρκεί διότι από τα εγγραφόμενα 8 εκ.€ ένα μέρος, περίπου 2 εκ. € , διατίθενται στο Υπ.Εσωτερικών για το πρόγραμμα θησέας και ένα μέρος της τάξεως των 2 έως 2,5 εκ € καλύπτει υπερβάσεις του προηγούμενου έτους . Ετσι στην πραγματικότητα κάθε χρόνο η διαθέσιμη πίστωση για τη συντήρηση του οδικού δικτύου και τα φυτώρια ανέρχεται στο ύψος των 3, 5 έως 4 εκ.€ ποσό δυσανάλογα μικρό για το έργο αυτό.

Γ. Τακτικός Προυπολογισμός
Μετα το έτος 1998 και το διαχωρισμό του έργου της πρόληψης από την καταστολή, η δασική υπηρεσία χρηματοδοτείται με 12 περίπου εκ € ετησίως προκειμένου να υλοποιείται πρόγραμμα δασοπροστασίας .
Το ποσό αυτό αυξάνεται περίπου 5% ετησίως και σήμερα έχει διαμορφωθεί στο ύψος των 13 εκ € .
Το ποσό αυτό δεν επαρκεί . Η απαίτηση για την υλοποίηση του προγράμματος δασοπροστασίας είναι υπερδιπλάσια από το παραπάνω ποσό (περίπου 25 εκ €) και περιλαμβάνει εκτός από τη συστηματική παρουσία δασικών υπαλλήλων στα δάση και την υποστήριξη της θήρας, των εκτροφείων θηραμάτων, των ελέγχόμενων κυνηγετικών περιοχών, των κρατικών εργοστασίων ξύλου, λειτουργικά έξοδα, κλπ.
Ειδικά το τρέχον οικονομικό έτος οι ανηλλειμένες υποχρεώσεις από την περσινή περίοδο, λόγω των πυρκαγιών, ανέρχονται σε 11 εκ.€ και αφορούν στη μισθοδοσία εποχιακού προσωπικού που προσλήφθηκε για την εκτέλεση έργων αποκατάστασης στις καμμένες εκτάσεις. Το προσωπικό αυτό προσλήφθηκε και απασχολείται μέχρι σήμερα, καταβλήθηκε ένα μέρος από τις δαπάνες μισθοδοσίας του και εναπομένει ένα υπόλοιπο της τάξης των 7,5 εκ € το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει εξασφαλιστεί .
Συνεπώς για την τρέχουσα περίοδο βρισκόμαστε σε πολύ δυσχερέστερη θέση από πλευράς χρηματοδότησης μέσω του Τακτικού προυπολογισμού.
Δ. Κεντρικό Ταμείο Γεωργίας Κτηνοτροφίας και Δασών
Η διάθεση πόρων για τη δασοπροστασία από το Κ.Τ.Γ.Κ & Δασών μέχρι το έτος 1997 γινόταν απερίσπαστα . Μετά την αποκέντρωση των δασικών Υπηρεσιών και ορισμένες αλλαγές που έγιναν στο Κ.Τ.Γ.Κ & Δασών, η χρηματοδότηση των δασικών δραστηριοτήτων από το Κ.Τ.Γ.Κ & Δασών έγινε απαγορευτική. Με το άρθρο 8 του Ν.3208/2003 συστήθηκε ο ειδικός φορέας δασών για τη χρηματοδότηση δασικών δραστηριοτήτων και έτσι η δυνατότητα αυτή επανήλθε.
Από το έτος 2003 μέχρι το έτος 2007 παρά το ότι ενεγράφοντο 8 εκ € στον προυπολογισμό του ειδικού φορέα, με ευθύνη του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων η διάταξη αυτή παρέμενε ανενεργή . Μόλις το τρεχον έτος μετα από πίεση του συνδικαλιστικού κινήματος εκταμιεύτηκαν οι πρώτες πιστώσεις για τα δάση από τον ειδικό φορέα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ τα έσοδα του Κ.Τ.Γ.Κ & Δασών από τα δάση (πρόστιμα άδειες θήρας κλπ) ενέρχονται περίπου στο ύψος των 45 εκ € δεν χρηματοδοτούνται αντίστοιχες δασικές δραστηριότητες αλλά οι πιστώσεις αυτές διατίθενται στο μεγαλύτερο ποσοστό τους στο Γεωργικό Τομέα. Και ένα μικρό μέρος (περίπου8 εκ €) καταλήγει για έργα δασικής προστασίας.
Αν δε αναλογιστούμε το μέγεθος του έργου (δασικοί χάρτες, αναδασώσεις, αποκαταστάσεις, συντήρηση δρόμων και λοιπών υποδομών κλπ) είναι αβέβαια η δυνατότητα του τομέα να ανταπεξέλθει στη σύγχρονη απάιτηση για αποτελεσματική δασοπροστασία .

Νίκος Μπόκαρης