Καθαρισμοί εκτάσεων. Ερωτήματα για το εύρος εφαρμογής του Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων και την υποχρέωση τήρησης της ισχύουσας δασικής νομοθεσίας.
Με αφορμή πολλά ερωτήματα (αλλά και προβληματισμούς) που τίθενται δημόσια από συναδέλφους που υπηρετούν στις δασικές υπηρεσίες, οι οποίοι καλούνται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους να απαντήσουν σε ερωτήματα πολιτών ή φορέων της Τοπικής αυτοδιοίκησης, σχετικά με τον τρόπο και τις, κατά περίπτωση, διαδικασίες εφαρμογής του κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων, μεταφέρουμε τις θέσεις της ΠΕΔΔΥ για το θέμα αυτό, ως επιστημονικού και επαγγελματικού φορέα με αντικείμενο που άπτεται άμεσα της εφαρμογής των διατάξεων του «Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων» (κυα οικ. ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/55904/2019/19.5.2023, ΦΕΚ Β’ 3475/24.5.2023) και του συνόλου των μέτρων και λοιπών αποφάσεων που ελήφθησαν πρόσφατα σχετικά με τα ζητήματα που αφορά.
Ιστορικό. Πολίτες με αιτήσεις τους προς τις δασικές υπηρεσίες ζητούν να καθαρίσουν Γεωτεμάχια για τα οποία έχουν εκδοθεί τελεσίδικες πράξεις χαρακτηρισμού τους, π.χ. ως (ΠΔ) στους αναρτημένους Δασικούς Χάρτες.
Οι υπηρεσίες από τον θεσμικό τους ρόλο είναι υποχρεωμένες να λαμβάνουν υπόψη τις υφιστάμενες ρυθμίσεις του ως άνω Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων όπως παρατάθηκε και ισχύει μετά την διαδοχική τροποποίησή της και τις οδηγίες που ακολούθησαν όπως είναι η Εγκύκλιος ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/28909/848/15.03.2024 (ΑΔΑ: ΡΛ2Π4653Π8-ΚΣΡ) «Εφαρμογή του Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός και πλησίον δασικών εκτάσεων» και η ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/42966/1311/19-4-2024 (ΑΔΑ:ΡΦΛΡ4653Π8-ΜΤΒ), καθώς και το υπ. αριθ. 48714/3464 /15-5-2024 έγγραφο της ΔΠΔ/ΥΠΕΝ και το υπ. αριθ. Α1661/01.05.2024 έγγραφο της Γ.Γ.Π.Π.
Απαντήσεις δασικών υπηρεσιών: Οι απαντήσεις των δασικών υπηρεσιών της χώρας, που υπέπεσαν στην αντίληψή μας, προβάλλουν ορθώς το μη αμφισβητήσιμο δεδομένο, ότι απαγορεύεται αυστηρά οποιαδήποτε ενέργεια καταστρέφει την αναγέννηση δασικών ειδών σε εκτάσεις που έχουν κηρυχθεί ή πρόκειται να κηρυχθούν ως αναδασωτέες. Επειδή σε πολλές περιπτώσεις οι εκτάσεις για τις οποίες ζητείται έγκριση καθαρισμού τους βρίσκονται σε φάση αναγέννησης μετά από πυρκαγιά, προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία και πολλές φορές διαπιστώνεται ότι βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 μέτρων από οικίες, οι δασικές υπηρεσίες, σωστά κατά την άποψή μας, δεν επιτρέπουν οποιαδήποτε ενέργεια για την απομάκρυνση της φυσικής βλάστησης, διότι με τον τρόπο αυτό θα προκληθεί βλάβη στη φυσική αναγέννηση και στην εξελικτική διαδοχή της βλάστησης στην επιζητούμενη (και δέσμια υποχρέωση από το ελληνικό Σύνταγμα) επαναφορά του δάσους.
Επίσης για το ίδιο θέμα και με αφορμή τη διαμαρτυρία κατοίκων νομίμων οικισμών που υπέβαλαν αιτήματα καθαρισμού εκτάσεων σε περιοχές, εντός σχεδίου που δεν είναι άλσος ή πάρκο, οι Δασικές Υπηρεσίες δηλώνουν ότι δεν έχουν αρμοδιότητα, ενώ αντίθετα αν το αίτημα καθαρισμού αφορά εκτός σχεδίου περιοχή δασικού χαρακτήρα ή περιαστικό πράσινο ή πάρκο ή άλσος ή άλλον εντός σχεδίου πόλεως χώρο αστικού πρασίνου που χαρακτηρίζεται ως εν τοις “πράγμασιν πάρκο ή άλσος”, οι υπηρεσίες μας έχουν δέσμια αρμοδιότητα την οποία και θα πρέπει να ασκήσουν».
Πλαίσιο συνεργασίας δασικών υπηρεσιών με Ο.Τ.Α : Ανακύπτουν ζητήματα όσον αφορά τη συνεργασία μεταξύ των ΟΤΑ και των Δασικών Υπηρεσιών. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό, ιδίως από τους Ο.Τ.Α., ότι σε περιοχές που διέπονται από τη δασική νομοθεσία (εντός ή εκτός σχεδίου πόλεως) απαιτείται σε κάθε περίπτωση η εκ των προτέρων έγκριση της οικείας Δασικής Υπηρεσίας για την απομάκρυνση φυσικής βλάστησης, με υποβολή στις δασικές υπηρεσίες από τους οικείους ΟΤΑ, σχετικού αιτήματος για υλοτομίες και απομάκρυνση μεμονωμένων δέντρων ή θάμνων στη συγκεκριμένη περιοχή για λόγους επικινδυνότητας.
Οι Δήμοι στα πλαίσια εφαρμογής του κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων δεν έχουν αρμοδιότητα να εντέλλονται ούτε να διενεργούν αυτοτελώς τον καθαρισμό γεωτεμαχίων σε εκτάσεις που διέπονται από τις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Επισημαίνεται δε ότι η εκχέρσωση εκτάσεων υπαγομένων στη δασική νομοθεσία, σύμφωνα με τους αναρτημένους δασικούς χάρτες, συνιστά ποινικό αδίκημα για το οποίο προβλέπονται ποινικές κυρώσεις για τους υπαιτίους, τους εντολείς και τους συνεργούς τους (σχετ. άρθρα 70-71 ν. 998/1979, 268 νδ/τος 86/1969).
Ο κανονισμός πυροπροστασίας ακινήτων εφαρμόζεται μόνο σε γεωτεμάχια στα οποία υπάρχει οικία με οικοδομική άδεια, ενώ για άλλες περιπτώσεις προβλέπεται ζώνη πέριξ του οικισμού πλάτους 10 μέτρων και βεβαίως οι ζώνες δεν θα αφορούν σε μεμονωμένα γεωτεμάχια, στα οποία δεν υφίσταται κτίσμα και ή κτίσμα χωρίς οικοδομική άδεια ή άδεια της οικείας Δασικής Υπηρεσίας.
Αιτήματα για δημιουργία αντιπυρικών ζωνών πέριξ οικισμών: Αντιλαμβανόμαστε και κατανοούμε το ενδιαφέρον των Δήμων να ενταχθούν στο συγκεκριμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του Πράσινου Ταμείου και να αξιοποιήσουν τους διαθέσιμους πόρους που αφορούν στη δημιουργία αντιπυρικής ζώνης πλάτους 10 μέτρων γύρω (περιμετρικά) από οικισμούς, στα πλαίσια του κανονισμού πυροπροστασίας. Εκτιμούμε όμως επίσης ότι τα αιτήματα θα πρέπει να υποβάλλονται αρμοδίως από τον ενδιαφερόμενο Δήμο «ως ολοκληρωμένη αντιπυρική μελέτη», η οποία θα συνοδεύεται από χάρτη με συντεταγμένες της ζώνης καθαρισμού και όχι μεμονωμένα και αποσπασματικά από ιδιώτες.
Επισημαίνεται ότι κατά την άποψη νομικών που συμβουλευτήκαμε, οι εκτάσεις που βρίσκονται σε εδάφη που υπόκεινται στη δασική νομοθεσία δεν θα έπρεπε να είναι επιλέξιμες στη δημιουργηθείσα πλατφόρμα αντιπυρικής προστασίας και πάντως όχι χωρίς σχετική επί του θέματος άδεια της Δασικής Υπηρεσίας, διότι παρατηρείται το φαινόμενο οι ιδιώτες να επικαλούνται δήθεν ή πράγματι αποσταλείσες προσκλήσεις των Δήμων να προβούν σε αποψιλώσεις, κατά παράβαση της δασικής νομοθεσίας, ενέργειες που είναι βέβαιο ότι θα επιφέρουν οπισθοδρομική διαδοχή της βλάστησης, διάβρωση, θα διαταράξουν οικολογικά τη σύνθεση της βλάστησης ευνοώντας είδη διαταροχόφιλα (π.χ. Ailanthus altissima, Solanum eleagnifolius, Asphodelus sp.), ενώ μπορεί να καταστρέψουν και μελισσοτροφικά φυτά (σχετ. Β.Δ. 657/1963) για τα οποία δεν επιτρέπεται η εκρίζωση ή ολική αποκοπή των βλαστών τους (ενδεικτικά Erica sp., τα περισσότερα φρυγανικά είδη Origanum sp, Thymus sp., Satureja sp., Salvia sp. Cistus sp. κ.ά.).
Τέλος, επί πλέον των απαντήσεων των Δασικών Υπηρεσιών, που συντάσσονται με όλα τα ανωτέρω και μας βρίσκουν σύμφωνους, επισημαίνεται κάτι που είναι γνωστό σε όσους έχουν μια μικρή σχέση με την ύπαιθρο χώρα, ότι δηλαδή σε ξηροθερμικές περιοχές, καμένες με επικλινή εδάφη, η επανειλημμένη και μάλιστα ετήσια αποψίλωση του εδάφους τα καθιστά επιρρεπή σε διάβρωση, είναι βλαπτική για την πανίδα, οδηγεί σε ερημοποίηση και καθιστά αδύνατη την επαναφορά του δάσους, η δε αφαίρεση του οργανικού φυλλοστρώματος και του χούμου εκθέτει το έδαφος σε υψηλές θερμοκρασίες και εξάτμιση που ελαττώνει τη διαθέσιμη υγρασία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των μικρών δενδρυλλίων, με αποτέλεσμα τα εδάφη αυτά να οδηγούνται σε ξήρανση, ακόμα και αν καταφέρουν να γλιτώσουν από τους αθρόους αποψιλωτικούς καθαρισμούς με χορτοκοπτικά και μεσινέζες.
Για τους λόγους αυτούς, τόσο ο κοινός νομοθέτης όσο και η διοίκηση δεν προβλέπουν να ασκείται ούτε η βόσκηση ούτε να γίνονται αποψιλωτικές υλοτομίες σε καμένες δασικές εκτάσεις για 15 ή και 20 έτη. Αντίθετα, όταν παρέλθει το χρονικό αυτό διάστημα και όταν τα δενδρύλλια έχουν ξεπεράσει τα 2 μέτρα ύψος, για λόγους αντιπυρικής προστασίας, προγραμματίζονται έργα για δημιουργία ζωνών με κλαδεύσεις, αραιώσεις και στεγασμένες αντιπυρικές ζώνες στα όρια των οικισμών ή χορηγούνται, κατόπιν αιτήσεως των πολιτών προς τις δασικές αρχές, ατομικές άδειες για επιλεκτική υλοτομία πλησίον οικιών για λόγους επικινδυνότητας κατά τρόπο και σε βαθμό που δεν αλλοιώνεται η δασική μορφή κάλυψης.
Τα παραπάνω εκτιμούμε ότι θα πρέπει να συνεκτιμηθούν από τη διοίκηση και να αποτελέσουν τη βάση για:
Ευχαριστούμε τους συναδέλφους της δασικής πράξης και την νομικό κ. Σοφία Παυλάκη, για την ενημέρωση μας και την νομική υποστήριξη του κειμένου και των εκφραζόμενων θέσεων του Σωματείου μας.
Για την σύνταξη Νίκος Μπόκαρης
Πρόεδρος Δ.Σ Π.Ε.Δ.Δ.Υ
Εγγραφείτε για να μαθένετε νέα μας
